Refakat İzni Şartları Nedir? Kimlere Verilir ve Nasıl Alınır?

Refakat izni, kamu ve özel sektörde çalışan bireylerin ağır hasta birinci derece yakınlarına bakım sağlayabilmeleri için verilen yasal bir haktır. Özellikle memurlar için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu çerçevesinde tanımlanan bu izin, işverenle çalışan arasında önemli bir sosyal denge unsurudur. 2025 yılı itibarıyla güncellenen mevzuatlarla birlikte, refakat izni başvuru süreçleri, kapsamı ve şartları yeniden düzenlenmiş olup, yazımızda tüm detaylarıyla yer verilmiştir.

Refakat İzni Nedir?

Refakat izni, çalışanın birinci derece yakınının hayati tehlike arz eden bir hastalık sebebiyle bakımına ihtiyaç duyulması durumunda verilen ücretli izin türüdür. Bu izin sayesinde çalışan, hasta yakınına refakat edebilir, tedavi sürecine destek olabilir.

Tanımı ve Kapsamı

Refakat izni, çalışan bir kişinin; ağır hasta olan birinci dereceden yakınına bakabilmesi için işinden belirli bir süreliğine ayrılmasına olanak tanıyan yasal bir haktır. Bu izin, özellikle memurlar için belirlenmiş net kurallara dayanırken, özel sektör çalışanları için işveren politikalarına göre farklılık gösterebilir. Refakat izni, hem insan hakları hem de iş hukuku açısından oldukça önemli bir konudur. Çünkü hayat bazen çalışmaktan çok daha önemli şeyleri önümüze koyar: bir anne, bir baba ya da bir çocuk için hastane odasında refakat etmek gibi.

Refakat İzninin Yasal Dayanağı

Devlet memurları için refakat izni 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 105. maddesi ile düzenlenmiştir. Özel sektör çalışanları ise İş Kanunu kapsamında değerlendirilir; ancak bu konuda açık bir hüküm yer almaz, bu yüzden işveren inisiyatifiyle kullanılır.

Refakat İzni Kimlere Verilir?

Refakat izninden faydalanabilecek kişiler sınırlı bir kapsamda belirlenmiştir. Bu kişilerin hasta bireyle olan hukuki bağlarının açık olması gerekir. Refakat izni verilebilecek hasta yakınları:

Refakat İzni Alınabilecek Yakınlar

Yakınlık Derecesi	Refakat İzni Verilir mi?
Anne	✔ Evet
Baba	✔ Evet
Eş	✔ Evet
Çocuk	✔ Evet
Kardeş	❌ Hayır
Dede/Nine	❌ Hayır
Kayınvalide/Kayınpeder	❌ Hayır (istisna durumlar hariç)

Not: Aynı hasta için birden fazla kişinin aynı anda refakat izni kullanması mümkün değildir.

Devlet Memurları İçin Refakat İzni

Devlet memurları, birinci derece akrabalarının ağır hastalığı durumunda yılda en fazla 3 aya kadar refakat izni kullanabilir. Gerekli durumlarda bu süre 6 aya kadar uzatılabilir.

Özel Sektör Çalışanlarında Refakat Hakkı

Ne yazık ki özel sektör çalışanları için refakat izni kanuni bir zorunluluk değildir. Ancak bazı firmalar çalışan dostu politikalar gereği refakat izni tanımlamaktadır. Aksi durumda çalışan, yıllık iznini ya da ücretsiz izin hakkını kullanmak zorundadır.

Kadrolu ve Sözleşmeli Personellerde Farklar

Sözleşmeli personeller de refakat izninden yararlanabilir ancak bu durum çalıştıkları kurumun sözleşme detaylarına göre farklılık gösterir.

Refakat İzni Alabilmek İçin Aranan Şartlar

Refakat izni talebinde bulunabilmek için bazı zorunlu koşulların sağlanması gerekir. Bu şartlar mevzuatla açıkça belirlenmiştir ve aşağıda detaylıca listelenmiştir:

Refakat izni için gerekli şartlar:

1. Ağır bir hastalık veya hayati tehlike durumunun olması (belgelendirme şarttır)
2. Resmi sağlık kurulu raporu alınması (en az 3 hekim imzası zorunlu)
3. Refakat edilmediği takdirde hayati tehlike doğacağına dair açık ifade
4. Yakının belirtilen kapsamda olması (eş, anne, baba, çocuk vb.)
5. Raporun tam teşekküllü devlet hastanesinden alınması

Hangi Hastalıklar İçin Refakat İzni Alınabilir?

Refakat izni alabilmek için hastalığın ağır ve hayatı tehdit eder nitelikte olması gerekmektedir. Aşağıda örnek hastalıklar yer almaktadır:

Hastalık Türü	Refakat İzni Verilir mi?
Kanser	✅ Evet
Felç (inme)	✅ Evet
Ameliyat sonrası iyileşme süreci	✅ Evet
Psikiyatrik Bozukluklar (Ağır)	✅ Evet
Grip, Soğuk Algınlığı	❌ Hayır

Refakat İzni Süresi Ne Kadardır?

Refakat izni süresi mevzuat kapsamında sınırlandırılmıştır. Ancak bazı özel durumlarda ek süreler alınabilir. Aşağıda bu süreleri tablo halinde bulabilirsiniz:

Unvan / Statü	Refakat İzni Süresi	Yenilenme Durumu
Devlet Memurları	3 ay (maksimum)	Gerekirse +3 ay (toplam 6 ay)
Sözleşmeli Personel	1 ay (her yıl için)	Rapor yenilenerek yeniden alınabilir
İş Kanununa Tabi Çalışanlar	İşyeri politikasına bağlı	SGK raporlarıyla düzenlenebilir

Dikkat: Refakat izni süresi içinde maaş kesintisi yapılmaz, sosyal haklar devam eder.

Refakat İzni Nasıl Alınır? [Adım Adım Güncel 2025 Rehberi]

Refakat izni almak için çalışanların izlemesi gereken bazı yasal ve idari adımlar bulunmaktadır. Bu süreç, özellikle kamu kurumlarında belirli kurallar çerçevesinde yürütülmektedir. Özel sektörde ise işveren politikalarına göre bazı değişiklikler olabilir. Ancak genel olarak izlenecek yol, aşağıda ayrıntılı şekilde açıklanmıştır.

1. Hastanın Sağlık Kurulu Raporu Alması

Refakat izni talebinde bulunacak çalışanın ilk yapması gereken işlem, hastaneye başvurarak sağlık kurulu raporu alınmasını sağlamaktır. Bu rapor, izin sürecinin temelini oluşturur ve mutlaka belirli kriterleri karşılamalıdır.

Rapor Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Rapor tam teşekküllü bir devlet hastanesinden alınmalıdır.
• En az üç uzman hekimin imzasını taşıyan sağlık kurulu raporu olmalıdır.
• Rapor üzerinde “hayati tehlike mevcuttur” ve “mutlaka refakat edilmelidir” ibareleri açıkça yer almalıdır.
• Refakat edecek kişinin yakınlık derecesi net olarak belirtilmelidir.
• Raporun başlama ve bitiş tarihleri net olmalıdır.

Not: Özel hastanelerden alınan raporlar genellikle geçersiz sayılır. Devlet hastanesinden alınmış, kurul onaylı rapor şarttır.

2. Refakat İzni Talep Dilekçesi Hazırlanması

Sağlık kurulu raporu alındıktan sonra, çalışan bağlı bulunduğu kurumun insan kaynakları veya personel dairesine refakat izni talep dilekçesi vermelidir. Bu dilekçede, hastanın kim olduğu, hangi yakınlık derecesinde bulunduğu ve iznin hangi tarihler arasında talep edildiği açıkça belirtilmelidir.

Dilekçede Olması Gereken Bilgiler:

• Çalışanın adı-soyadı ve görev unvanı
• İzin talep edilen yakınla olan akrabalık ilişkisi
• Raporun verildiği hastane ve raporun tarihi
• Refakat süresi ve izin başlangıç-bitiş tarihleri
• Raporun ve kimlik fotokopisinin dilekçeye ek olarak sunulacağı bilgisi

Ekler: Sağlık kurulu raporu, kimlik fotokopisi, gerekirse evlilik cüzdanı veya nüfus kayıt örneği

Refakat İzni Dilekçesi Örneği

T.C. …………………………………. MÜDÜRLÜĞÜ’NE

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu gereği, birinci derece yakınım olan annemin/hastamın ağır sağlık durumu sebebiyle refakat etmem gerekmektedir. Tam teşekküllü hastaneden alınan ve ekte sunduğum sağlık kurulu raporuna istinaden, tarafıma refakat izni verilmesini arz ederim.

Ad Soyad:
T.C. Kimlik No:
Görev Yeri:
İletişim:
Tarih:
İmza:

3. Belgelerin Kuruma Teslim Edilmesi ve Başvurunun Resmileşmesi

Hazırlanan dilekçe ve ekler, kurumun ilgili birimine (genellikle İnsan Kaynakları veya Personel Şube Müdürlüğü) elden teslim edilir ya da elektronik ortamda gönderilir. Kamu kurumları genellikle fiziki teslimi tercih etmektedir.

• Sağlık kurulu raporunun aslı veya onaylı sureti
• Refakat izni dilekçesi
• Hasta ve çalışan T.C. kimlik fotokopileri
• Gerekliyse nüfus kayıt örneği veya evlilik cüzdanı

İpuçları: Belgeler eksiksiz hazırlanırsa onay süreci hızlanır. Aksi takdirde ek belge istenebilir.

4. Kurumsal Onay Süreci ve Değerlendirme

Kuruma iletilen başvuru evrakları, ilgili müdürlük veya daire başkanlığı tarafından değerlendirmeye alınır. Bu değerlendirme sırasında raporun geçerliliği, kişinin izin hakkı ve rapor süresi dikkate alınır. Değerlendirme aşamaları:

• Raporun doğruluğu ve geçerliliği kontrol edilir
• Refakat edecek kişinin görevine etkisi değerlendirilir
• Aynı hastaya daha önce refakat izni kullanılıp kullanılmadığı sorgulanır
• Kurum amiri veya yetkili kişi tarafından yazılı onay verilir

Unutmayın: Onay süreci kurum yoğunluğuna göre değişmekle birlikte genellikle 1–5 iş günü içinde sonuçlanır.

5. Refakat İzninin Başlaması

Kurumsal onay alındıktan sonra, çalışan belirttiği tarih itibariyle resmi olarak refakat iznine ayrılır. Bu süre boyunca görevlerinden muaftır ve izinli sayılır. İzin süresince maaş ve diğer hakları korunur. İzin süresince dikkat edilmesi gerekenler:

• Rapor süresi dolmadan göreve başlanmamalıdır
• Refakat edilen kişi vefat ederse, durum kuruma yazılı olarak bildirilmelidir
• Refakat süresi sonunda yeniden rapor alınarak ek süre istenebilir

6. İzin Süresi Sonunda İşe Dönüş

Refakat izni sona erdiğinde, çalışan normal görevine dönmelidir. Bazı kurumlar, dönüşte bir “göreve başlama dilekçesi” talep edebilir. Bu dilekçede iznin hangi tarihler arasında kullanıldığı ve iznin sona erdiği belirtilmelidir.

İşe Dönüş Dilekçesi Örneği:

• [Ad Soyad]
• [T.C. Kimlik No]
• [Tarih]

Kurumunuzda [unvanınız] olarak görev yapmaktayım. [Yakınlık derecesi] olan [hasta adı]’nın sağlık durumu nedeniyle 657 sayılı Kanun’un 105. maddesi kapsamında kullanmış olduğum refakat iznimin [başlangıç tarihi] – [bitiş tarihi] arasında tamamlandığını bildirir, görevime dönüşümü arz ederim.

İmza

SGK ve Refakat İzni Arasındaki İlişki

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), refakat izni sürecinde önemli bir rol oynar. Özellikle özel sektör çalışanlarının hakları, SGK tarafından verilen geçici iş göremezlik ödeneği ile desteklenebilir. SGK’nın refakat iznine yaklaşımı:

• Refakat Raporu ile Uyum: SGK, sağlık kurulu raporlarında yer alan “refakat gereklidir” ibaresine göre işlem yapar.
• Ödenek: Eğer çalışan kendisi de çalışamayacak durumdaysa ve rapor alıyorsa, geçici iş göremezlik ödeneği verilebilir. Ancak sadece refakat amacıyla çalışmayan kişiye maaş ödenmesi SGK kapsamında değildir.
• İşverenle Koordinasyon: Özel sektörde SGK’nın bu izni tanıması, işverenin de izni ücretli sayması anlamına gelmeyebilir. İşveren insiyatifi devreye girer.

Örnek Olay: Refakat İzni Hakkı Mahkeme Kararları

Yargıtay ve Danıştay tarafından verilen bazı kararlar, refakat izni konusunda emsal teşkil etmektedir. İşte birkaç dikkat çekici örnek:

Örnek 1: Danıştay 12. Dairesi 2019/453 E. – 2020/1321 K.

Örnek 2: İstanbul İş Mahkemesi 2021/889 E.

Refakat İzni Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Refakat izni alırken bazı noktalara dikkat etmek sürecin hızla ve sorunsuz ilerlemesini sağlar:

1. Raporun Resmi Olması: Özel hastane raporları bazı kamu kurumları tarafından geçersiz sayılabilir. Devlet hastanesi ya da üniversite hastanesi tercih edilmelidir.
2. Zamanında Başvuru: Rapor tarihiyle iznin başlangıç tarihi uyumlu olmalıdır.
3. Kuruma Özgü Prosedürler: Her kurumun evrak talebi farklı olabilir. Kurum içi yazılı kurallar kontrol edilmelidir.
4. Aynı Anda Birden Fazla Refakat İzni: Bir kişi sadece bir hasta için aynı anda refakat izni alabilir.

Refakat izni hem çalışanın hem de hasta yakınlarının mağduriyetini önleyen sosyal bir haktır. Özellikle kamu çalışanları için açık ve net kurallara bağlanmış olan bu izin türü, iş ve aile hayatı arasında denge kurulmasını sağlar. Özel sektörde ise bu iznin uygulanması büyük oranda işveren inisiyatifindedir. Bu nedenle çalışanların haklarını iyi bilmesi ve yasal belgeleri eksiksiz sunması büyük önem taşır.

Sık Sorulan Sorular