Bilirkişi Nasıl Olunur? Bilirkişi Olma Rehberi ve Şartları 2025
Bilirkişilik, mahkemelerin teknik veya özel bilgi gerektiren konularda görüş almak üzere başvurduğu uzmanlık alanıdır. 2025 yılı itibarıyla Türkiye’de bilirkişi olmak için belirli şartlar, eğitimler ve başvuru prosedürleri gereklidir.
Özellikle adli süreçlerde tarafsız ve uzman kişilerden oluşan bilirkişi listeleri her yıl güncellenmekte ve Adalet Bakanlığı tarafından denetlenmektedir. Bu kapsamlı rehberde, kimlerin bilirkişi olabileceğini, hangi belgelerin gerektiğini, nasıl başvuru yapılacağını ve bilirkişilik sistemini tüm detaylarıyla ele alıyoruz.
1. Bilirkişi Nedir ve Görevleri Nelerdir?
Bilirkişi, teknik, bilimsel veya mesleki konularda uzmanlığına başvurulan, mahkeme dışından gelen tarafsız kişi veya kurumlardır. Hakim, hukuki olmayan konularda bilirkişinin kanaatine başvurarak delillerin değerlendirilmesine ve karar sürecine yön verir.
Bilirkişinin Temel Görevleri:
- Uzmanlık alanına giren konuda rapor hazırlamak
- Mahkemenin sorduğu soruları objektif olarak yanıtlamak
- Olay ve dosya üzerinde analiz yapmak
- Duruşmaya katılarak sözlü açıklamada bulunmak (gerektiğinde)
2. Kimler Bilirkişi Olabilir? 2025 Güncel Şartlar
Bilirkişi olmak için her birey başvuru yapamaz. Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen kriterlere göre belirli meslek gruplarına ve uzmanlık alanlarına sahip kişiler bilirkişi olabilir.
Bilirkişi Olabilme Şartları (Genel Kriterler):
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak
- En az 5 yıllık mesleki deneyime sahip olmak
- Adli sicil kaydının temiz olması
- Başvuru yapılan alanda fiilen çalışma geçmişi
- Üniversite mezunu olmak (bazı alanlar hariç)
- Bilirkişilik temel eğitimini başarıyla tamamlamış olmak
Bilirkişi Olmak İçin Gerekli Belgeler
Başvuru aşamasında hem sisteme yüklenen hem de fiziki olarak teslim edilen belgelerin eksiksiz olması gerekir. Aksi takdirde başvuru geçersiz sayılır. Gerekli belgeler:
- Nüfus cüzdanı fotokopisi
- Diploma veya mezuniyet belgesi
- Mesleki deneyimi gösterir belge (hizmet dökümü vb.)
- Bilirkişilik temel eğitim sertifikası
- Sabıka kaydı
- 2 adet vesikalık fotoğraf
- Özgeçmiş ve başvuru formu
3. Bilirkişilik Başvurusu Nasıl Yapılır? Adım Adım Başvuru Süreci
2025 yılı itibarıyla bilirkişi başvuruları, UYAP Bilirkişi Portalı üzerinden online olarak gerçekleştirilmektedir. Başvuru sürecinde eksiksiz ve doğru bilgi sunulması, kabul edilme şansını artırır.
Başvuru Adımları:
- Adalet Bakanlığı Bilirkişi Daire Başkanlığı tarafından ilan edilen başvuru dönemini takip edin.
- bilirkisi.uyap.gov.tr adresine giriş yapın.
- E-Devlet üzerinden kimlik doğrulaması gerçekleştirin.
- Başvuru formunu eksiksiz doldurun.
- Gerekli belgeleri dijital olarak sisteme yükleyin.
- Başvurunuzu onaylayarak sistem üzerinden takip edin.
4. Bilirkişilik Yönetmeliği Nedir?
Bilirkişilik Yönetmeliği, 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu’na dayanarak hazırlanmış ve Türkiye’de bilirkişilik faaliyetlerinin usul ve esaslarını belirleyen resmi bir mevzuattır. Yönetmelik, Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılmıştır ve bilirkişilerin kimler olabileceğinden görev süresine, rapor yazım usulünden disiplin cezalarına kadar pek çok konuyu düzenler.
Yönetmeliğin temel amacı, yargı sürecine katkı sunan bilirkişilerin etik ilkelere uygun, tarafsız, zamanında ve teknik olarak yeterli raporlar sunmalarını sağlamaktır. Ayrıca bilirkişilik başvurusu, listelere alınma, eğitim alma zorunluluğu ve bölge kurulları gibi konular da yönetmelikle ayrıntılı biçimde düzenlenmiştir.
Bilirkişilik Yönetmeliği ile Düzenlenen Temel Konular:
- Bilirkişi olarak görev yapacak kişilerde aranan nitelikler
- Bilirkişilik temel eğitimi süreci ve eğitimi verecek kurumlar
- Bilirkişi başvuru ve listeye alınma şartları
- Bilirkişi raporunun şekli, süresi ve içeriği
- Etik kurallar ve tarafsızlık ilkeleri
- Disiplin hükümleri ve yaptırımlar
- UYAP üzerinden görevlendirme ve rapor teslim süreçleri
Not: Güncel Bilirkişilik Yönetmeliği’ne bilirkisilik.adalet.gov.tr üzerinden ulaşabilir, tam metni PDF olarak inceleyebilirsiniz.
5. Bilirkişi Temel Eğitimi Nedir? Nereden Alınır?
Bilirkişi olmanın en önemli koşullarından biri de Adalet Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kurumlardan alınan bilirkişilik temel eğitimidir.
Bilirkişilik Eğitimi Özellikleri:
| Eğitim İçeriği | Süresi |
|---|---|
| Bilirkişiliğin hukuki dayanağı | 3 Saat |
| Etik ilke ve davranış kuralları | 2 Saat |
| Rapor yazım teknikleri | 3 Saat |
| Uygulama örnekleri, vaka analizi | 2 Saat |
| Toplam Eğitim Süresi | 10 Saat |
Eğitimi Veren Kurumlar:
- Türkiye Barolar Birliği
- Üniversitelerin Sürekli Eğitim Merkezleri
- Adalet Bakanlığı ile protokol yapmış özel eğitim kurumları
6. Bilirkişilik Branşları Nelerdir? Hangi Alanlarda Uzmanlık Açılıyor?
Adalet Bakanlığı her yıl bilirkişilik yapılabilecek alanları ilan eder. Adaylar, sadece belirlenen branşlara başvuru yapabilir. Bilirkişilik alanları:
| Branş / Uzmanlık Alanı | Açıklama ve Uygulama Alanı |
|---|---|
| İnşaat Mühendisliği | Bina yapımı, metraj, zemin etüdü, çökme tespiti |
| Mimarlık | Proje inceleme, yapı izni, ruhsat değerlendirme |
| Elektrik – Elektronik | Yangın nedenleri, elektrik kaçağı, cihaz arızaları |
| Makine Mühendisliği | Asansör kazaları, iş makineleri, enerji sistemleri |
| Bilgisayar – Bilişim | Dijital delil incelemesi, veri kurtarma, siber suçlar |
| Adli Muhasebe / Mali Müşavirlik | Ticari defter, bilanço, gelir-gider analizi |
| Vergi ve Mali Denetim | Vergi kaçakçılığı, sahte fatura, usulsüzlük |
| Gayrimenkul Değerleme | Taşınmaz bedel tespiti, kira uyarlaması |
| Ziraat Mühendisliği | Tarım zararları, ürün kalitesi, zirai ilaç kullanımı |
| Orman Mühendisliği | Orman kadastrosu, orman sınırı tespiti |
| Sağlık Hizmetleri (Tıp) | Malpraktis davaları, yanlış teşhis, ölüm nedenleri |
| Eczacılık | İlaç etkileşimleri, ruhsatsız ilaçlar |
| Diş Hekimliği | Protez uyuşmazlıkları, tedavi hataları |
| Veterinerlik | Hayvan tedavisi, sahipsiz hayvan saldırısı |
| Gıda Mühendisliği | Gıda zehirlenmeleri, ürün analizi |
| Kimya – Biyoloji | Maddesel analizler, boya, kimyasal tespit |
| Fizik ve Balistik | Silah tespiti, mermi izi, patlayıcı madde analizleri |
| Trafik Kazaları / Otomotiv | Kazada kusur oranı, araç hasar tespiti |
| Eğitim ve Pedagoji | Disiplin işlemleri, özel eğitim dosyaları |
| Sosyoloji / Psikoloji | Toplumsal olay analizi, psikolojik değerlendirme |
| İletişim ve Medya | Haber içerik analizi, medya manipülasyonu |
| Çeviri – Dilbilim | Tercüme uyuşmazlıkları, teknik dil yorumları |
| Tarih – Kültürel Miras | Eser değeri tespiti, tarihi belge doğrulama |
| Eser Sahipliği / Telif | Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamındaki uyuşmazlıklar |
| Kuyumculuk / Değerli Taşlar | Altın oran analizi, sahte mücevher tespiti |
| Moda ve Tekstil | Kumaş kalitesi, üretim hataları |
| Sigortacılık | Hasar oranı, tazminat uygunluğu, poliçe değerlendirmesi |
| Lojistik / Nakliye | Emtia taşıma uyuşmazlıkları, gecikme tespiti |
| Enerji ve Yenilenebilir Sistemler | GES, HES projelerinde hata, analiz, verimlilik |
| Jeoloji ve Haritacılık | Zemin değerlendirmesi, heyelan, jeolojik risk tespiti |
| Bankacılık – Finans | Kredi dolandırıcılığı, teminat analizi |
| İcra – İflas | Borç analizi, malvarlığı tespiti |
| İş Sağlığı ve Güvenliği | İş kazaları, güvenlik tedbiri eksikliği |
| Güvenlik ve Kamera Sistemleri | Yüz tanıma, kayıt analizi, görüntü manipülasyonu |
7. Bilirkişi Raporu Nasıl Hazırlanır? Yazım Kuralları ve Dikkat Edilecekler
Bilirkişi olarak görevlendirilen kişi, objektif, anlaşılır ve teknik bilgilere dayalı bir rapor sunmakla yükümlüdür. Raporların mahkemede geçerlilik kazanabilmesi için belirli unsurları içermesi gerekir.
Rapor Hazırlarken Dikkat Edilecekler:
- Tarafsız olunmalı, görüş değil tespit sunulmalı
- Teknik bilgiler sade ve açık şekilde aktarılmalı
- Kaynak, belge, hesaplama varsa eklenmeli
- Belirli bir format kullanılmalı (giriş, değerlendirme, sonuç)
8. Bilirkişilik Başvurusu Ne Zaman Yapılır? 2025 Takvimi
Bilirkişi listeleri her yıl Aralık – Ocak ayları arasında güncellenir. Başvurular genellikle sonbahar aylarında açılır. Örnek 2025 bilirkişi başvuru takvimi:
| Süreç | Tarih Aralığı (Tahmini) |
|---|---|
| Başvuruların Açılması | 1 Eylül – 30 Eylül 2025 |
| Belgelerin Teslimi | 1 – 15 Ekim 2025 |
| Değerlendirme Süreci | 16 Ekim – 15 Kasım 2025 |
| Sonuçların Açıklanması | 20 Kasım 2025 |
| Listelerin Yayımlanması | 15 Aralık 2025 |
9. Bilirkişi Listesine Kabul Edilme Süreci ve Red Nedenleri
Başvurular, Adalet Komisyonları tarafından değerlendirilir. Eksik belge, mesleki yetersizlik, etik uyumsuzluk gibi nedenlerle başvuru reddedilebilir.
Sık Görülen Red Nedenleri:
- Eğitimsiz veya eksik belge sunulması
- Alan dışı başvuru
- Disiplin cezası ya da adli sicil kaydı
- Mesleki tecrübenin yetersizliği
- Gerçeğe aykırı bilgi beyanı
10. Bilirkişi Olmanın Avantajları ve Sorumlulukları
Bilirkişilik, hem ek gelir hem de uzmanlık alanında itibar kazanmak isteyenler için cazip bir fırsattır. Ancak ciddi sorumluluklar ve etik ilkeler çerçevesinde yürütülmesi gerekir.
Avantajlar:
- Ek kazanç imkânı
- Mesleki prestij ve görünürlük
- Hukuki süreçte uzman görüşünün önemsenmesi
Sorumluluklar:
- Tarafsızlık ilkesi
- Zamanında rapor teslimi
- Mahkeme ile iş birliği
- Kişisel verilerin gizliliğine saygı
11. Bilirkişilikte Sık Yapılan Hatalar ve Kaçınma Yolları
Yeni başlayan bilirkişiler tarafından sıkça yapılan bazı hatalar, süreci olumsuz etkileyebilir. Aşağıda bu hataları ve nasıl önlenebileceğini sıraladık:
| Sık Yapılan Hata | Sonuçları | Kaçınma Yolu |
|---|---|---|
| Taraflardan biriyle iletişim kurmak | Tarafsızlığın zedelenmesi, görevden alma | Tüm iletişim yalnızca resmi yolla yapılmalı |
| Belirtilen sürede rapor teslim etmemek | Raporun reddi, puan düşürme | Takvim sıkı şekilde takip edilmeli |
| Yetki dışı konularda görüş bildirmek | Raporun geçersiz sayılması | Sadece uzman olunan alanda değerlendirme yapılmalı |
| Dil ve yazım hatalarıyla rapor sunmak | Profesyonellik algısını zedeler | Rapor öncesi dilbilgisi kontrol edilmeli |
| Ön yargılı veya eksik değerlendirme yapmak | Disiplin süreci, bilirkişilikten çıkarılma | Tarafsızlık ve şeffaflık temel ilke ol |
12. Bilirkişilikte Kariyer Gelişimi: Uzmanlaşma ve Sertifikasyon
Bilirkişilik sadece bir raporlama görevi değildir; aynı zamanda uzun vadeli bir kariyer alanıdır. Alanınızda uzmanlaştıkça farklı mahkemelerden dosya alabilir, daha üst düzey raporlama görevlerine çağrılabilirsiniz. Kariyer geliştirme yolları:
- Alanınızda akademik yayınlar yapmak
- İleri düzey bilirkişi sertifikalarına başvurmak
- Adli bilimler, hukuk veya etik konularda ek eğitimler almak
- Bilirkişi seminer ve çalıştaylarına katılmak
- Rapor yazımı ve teknik analiz konusunda deneyim artırmak
13. Kamu Tarafından Tanınan Bilirkişi Profilleri
Kamu tarafından tanınan, öne çıkan ve hatta zaman zaman medyada adı geçen bilirkişiler vardır. Bu kişiler, genellikle alanlarında uzun yıllar deneyim kazanmış, akademik unvan sahibi veya çok sayıda önemli davada görev almış uzmanlardır. Ayrıca bazı bilirkişiler, kamuoyunda bilinen davalarda görev alarak daha geniş çevreler tarafından tanınır hale gelmiştir.
Ancak Türkiye’de bilirkişilik sistemi, tarafsızlık ve gizlilik esasına dayandığı için, Adalet Bakanlığı tarafından “resmen öne çıkarılan” bir bilirkişi listesi kamuoyuyla paylaşılmaz. Buna rağmen bazı durumlarda, akademik veya mesleki itibarı nedeniyle aşağıdaki profiller öne çıkar:
Kamu Tarafından Tanınan Bilirkişi Profilleri
| Kategori | Tanınma Nedeni | Örnek Açıklama |
|---|---|---|
| Akademisyen bilirkişiler | Alanında profesör veya doçent unvanına sahip | Özellikle adli tıp, bilişim suçları, hukuk gibi alanlarda görev alırlar |
| Emekli üst düzey kamu görevlileri | Eski müsteşar, denetçi, emniyet müdürü vb. görevler | Tecrübesi nedeniyle bilirkişi olarak değerlendirilir |
| Sektör uzmanları | Yeminli mali müşavir, inşaat denetim uzmanı, makine mühendisi gibi | Büyük çaplı ticari davalarda sıkça görevlendirilir |
| Medyatik bilirkişiler | Önemli davalara ait görüşleri basına yansıyanlar | Örneğin; adli tıp raporu hazırlayan bilirkişiler TV’de yorum yapabilir |
Kamuoyunda Tanınan Bilirkişiler
Türkiye’de bazı bilirkişiler, uzmanlıkları ve önemli davalardaki rolleri sayesinde kamuoyunda tanınmaktadır. Bu kişiler genellikle akademik unvanlara sahip olup, medyada yer alan açıklamaları veya önemli davalarda hazırladıkları raporlarla bilinirler. Aşağıda, kamuoyunda tanınan bazı bilirkişiler ve uzmanlık alanları yer almaktadır:
| Adı Soyadı | Uzmanlık Alanı | Tanınma Nedeni ve Görevleri |
|---|---|---|
| Prof. Dr. Sevil Atasoy | Adli Bilimler, Kriminoloji | Adli Tıp Kurumu eski başkan yardımcısı, akademisyen, TV programlarında bilirkişi raporlarını değerlendirmesiyle tanınır. |
| Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı | Adli Tıp, İnsan Hakları | Adli Tıp Uzmanı ve Adli Tıp Uzmanları Derneği kurucusu. İşkence vakalarında bilirkişilik ve uluslararası bilirkişi raporlarıyla bilinir. |
| Prof. Dr. Ümit Biçer | Adli Tıp | Ceza davalarında bilirkişi olarak sıkça yer alır; bilimsel raporları ve tarafsızlığı ile tanınır. |
| Prof. Dr. Nevzat Tarhan | Psikiyatri, Adli Psikoloji | Psikolojik analiz gerektiren davalarda bilirkişi olarak görüş bildirir; televizyon programlarında uzman yorumu yapar. |
| Prof. Dr. Ersan Şen | Ceza Hukuku, Anayasa Hukuku | Hukuk profesörü, davalarda akademik bilirkişi raporları sunmuş; medyada sıkça yer almıştır. |
| Prof. Dr. Burhan Göksel | Adli Tıp | Sağlık ve ölüm raporları üzerine bilirkişilik yapmış; bazı önemli dosyalarda adı geçmiştir. |
| Dr. Öğr. Üyesi Erkin Erimez | Elektrik-Elektronik, Kriminal İnceleme | Elektronik delil analizi konusunda uzman, siber suç dosyalarında bilirkişi olarak yer alır. |
| YMM Şeref Köprülü | Mali Bilirkişilik, Vergi Denetimi | Vergi ve muhasebe konularında adli davalarda bilirkişi olarak görev alır; yüksek mali profilli dosyalarda adı geçer. |
| Dr. Öğr. Üyesi Erman Güneş | İnşaat Mühendisliği | Deprem, yapı statiği ve inşaat kusurları davalarında bilirkişilik yapar. Teknik bilirkişi olarak öne çıkar. |
| Prof. Dr. Ali Duman | İktisat, Finans Değerleme | Ekonomik zarar, piyasa değeri tespitlerinde bilirkişilik yapan bir akademisyendir. |
| Prof. Dr. Güner Sönmez | Radyoloji, Tıbbi Değerlendirme | Özellikle sağlık hataları ve tıbbi ihmal dosyalarında uzman görüş sunar. |
| Prof. Dr. Mahmut Yardımcıoğlu | Sosyal Politika, Disiplin İncelemeleri | Kamu disiplin davalarında bilirkişi olarak görev yapar, sosyal güvenlik ve istihdam davalarında da uzmandır. |
14. Bilirkişi Olmak Uzmanlık, Tarafsızlık ve Sorumluluk Gerektirir
2025 yılı itibarıyla bilirkişilik, hem saygın hem de gelir getirici bir mesleki alan olarak öne çıkmaktadır. Uzmanlık sahibi olan bireyler, Adalet Bakanlığı’nın belirlediği prosedürleri yerine getirerek bu alanda görev alabilirler. Mahkemelerin adil kararlar vermesine katkı sağlayan bilirkişiler, hukuk sisteminin en önemli paydaşlarından biridir.
